การไม่ควบคุมใจให้เป็นสมาธิ คือ การไม่ฝึกใจให้ตั้งมั่นภายในตัวสมแก่เพศ วัย ภาวะ ปล่อยใจให้เที่ยวไปคิดอย่างไร้ระเบียบ คือคิดชอบ - ชัง หลงใหล หวั่นไหว ต่อรูป - เสียง - กลิ่น - รส - สัมผัสที่มากระทบ จัดเป็นผลร้ายอย่างยิ่ง เพราะ

          1. ทำให้คิดฟุ้งซ่าน ไร้ทิศทาง สมาธิสั้น ไม่สามารถรวมกำลังกาย กำลังใจ และกำลังความรู้ที่แม้มีมากมาใช้งานได้ จึงไม่ต่างกับวัว ควายแรงดี ที่ยังไม่ได้ฝึก

          2. ทำให้คิดไร้เหตุผล ไม่สามารถคิดเจาะลึกสืบเหตุหาผล ทำให้คิด - พูด - ทำ - เหินห่างจากความดี แม้โตเป็นผู้ใหญ่ก็คิดเอาแต่ใจ

         การไม่ควบคุมใจให้เป็นสมาธิจึง จัดเป็นกรรมชั่วเบื้องต้น

แหล่งภาพจาก lottoloso

พฤติกรรมแสดงความเป็นผู้ไม่มีสมาธิหรือสมาธิสั้น

         1. ยามป่วยไข้ วิ่งไปพึ่งหมอผี ไม่ไปพึ่งแพทย์

         2. ยามเป็นทุกข์ใจ วิ่งไปพึ่งคนทรง หมอดู ไม่ไปพึ่งพระ

         3. ยามจน วิ่งไปแทงหวย เข้าบ่อน ไม่พัฒนาฝีมือ

         4. ยามรวย บินไปเที่ยวต่างประเทศ ไม่ทำบุญไว้เป็นที่พึ่ง

         5. ยามเป็นสุข วิ่งไปเข้าบาร์ คลับ คาราโอเกะ ไม่ฟังธรรม

         6. ก่อนนอนไม่สวดมนต์ ไม่ทำสมาธิให้ใจตั้งมั่น ไม่นึกถึงพระคุณพ่อแม่ ครูอาจารย์ บรรพบุรุษผู้เหนื่อยยากสร้างประเทศ คุณพระรัตนตรัย คิดถึงแต่แหล่งเที่ยว - ร้อง - เต้น - รำ - โชว์ อบายมุข ฯลฯ ใจฟุ้งซ่าน

แหล่งภาพจาก hotzehwc.com

สภาพเคว้งคว้างของผู้ไม่มีสมาธิ

         - ยามทุกข์ย่อมว้าเหว่ เพราะขาดที่พึ่ง ไม่เห็นโทษตนเอง

         - ยามสุขย่อมหลงระเริง เพราะขาดที่ระลึก ลืมผู้มีพระคุณ

         - ยามว่างย่อมเลื่อนลอย เพราะขาดเป้าหมายชีวิต

ชอบทำตัวตามใจตัว เบื่อบ้าน เบื่องาน มักคบมิตรชั่ว มักพึ่งสุรายาเมา ไม่นึกถึงพระคุณใคร เบื่อวัด เบื่อบุญ หนีปัญหา เข้าหาการพนัน มักทำเรื่องไร้สาระ

นิสัยจากความมักง่าย จากการไม่จัดระเบียบความคิด ให้ใจตั้งมั่นภายในตัว เป็นเหตุให้รักษาศีลข้อ 5 ไม่ได้

แหล่งภาพจาก Health Kapook

สรุป ผลเสียจากความมักง่าย ทำให้สกปรก ไม่มีระเบียบ ไม่สุภาพ ไม่ตรงเวลา และใจไม่มีสมาธิ ทำให้เกิดสิ่งเหล่านี้

         1. ไม่มีศรัทธา ผิด - ถูก ชั่ว - ดี แยกไม่ออก

          2. ขี้โรค รักษาสุขภาพไม่เป็น

          3. ขี้โม้ มีมารยา ทำการงานชีวิตส่วนตัวไม่เป็น

          4. ขี้เกียจ ทำการงานอาชีพไม่เป็น ไม่อยากค้นคว้าหาความรู้

          5. ไม่มีปัญญา ขี้แพ้ ไม่สู้กิเลส

          ตราบใดที่ยังไม่กำจัดนิสัยมักง่าย ความดีทุกอย่างและการรักษาศีล 5 จักเกิดขึ้นได้ยากมาก แต่จะเกิดได้ก็ต่อเมื่อ ปฏิบัติความดีสากลอย่างเข้าใจ เต็มใจ จนชำนาญต่อเนื่องติดเป็นนิสัยเท่านั้น

อ้างอิงจาก หนังสือมองตนให้เป็น โดยทตฺตชีโว ภิกขุ