การอยู่ร่วมกันเป็นหมู่เหล่า ถ้าขาดระเบียบวินัยต่างคนต่างทำตามอำเภอใจ ความขัดแย้งและลักลั่นก็จะเกิดขึ้นยิ่งมากคนก็ยิ่งมากเรื่อง ไม่มีความสงบสุข การงานที่ทำก็จะเสียผล

     ดอกไม้จำนวนมากที่วางรวมกัน หากวางอยู่ระเกะระกะกระจัดกระจายก็จะด้อยค่าลง ทั้งยังทำให้รกรุงรังอีกด้วยแต่เมื่อเรานำดอกไม้เหล่านี้มาร้อยรวมเข้าด้วยกันด้วยเส้นด้าย ดอกไม้เหล่านี้ก็จะกลายเป็นพวงมาลัยอันงดงามเหมาะที่จะนำไปประดับตกแต่งให้เจริญตาเจริญใจ  ถ้าประชาชนแต่ละคนเป็นเสมือนดอกไม้แต่ละดอกเส้นด้ายที่ใช้ร้อยดอกไม้ให้รวมกันอยู่อย่างมีระเบียบงดงามนั้นก็เปรียบเสมือนวินัย 

     วินัย หมายถึง ระเบียบ กฎเกณฑ์ ข้อบังคับสำหรับควบคุมความประพฤติทางกาย วาจา ของคนในสังคมให้เรียบร้อยดีงาม  เป็นแบบแผน อันหนึ่งอันเดียวกันจะได้อยู่ร่วมกันด้วยความสุขสบาย ไม่กระทบกระทั่งซึ่งกันและกัน วินัยช่วยให้คนในสังคมห่างไกลจากความชั่วทั้งหลาย

     สังคมแห่งความสุขที่สืบทอดมา 2500 กว่าปีจนถึงปัจจุบันนี้ ก็คือสังคมของพระภิกษุในพระพุทธศาสนา  จุดมุ่งหมายสูงสุดชีวิต คือความหมดกิเลส  ซึ่งผู้ที่จะหมดกิเลสได้ต้องมีปัญญาอย่างยิ่งผู้จะมีปัญญาอย่างยิ่งได้จะต้องมีสมาธิอย่างยิ่ง ผู้จะมีสมาธิอย่างยิ่งได้ จะต้องตั้งอยู่บนฐานของศีลอย่างยิ่ง  คือ วินัย ๔ ประการ  อันเป็นพื้นฐานของความบริสุทธิ์ ได้แก่

             ๑.  สำรวมอยู่ในศีล ๒๒๗ ข้อ  ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงบัญญัติเว้นข้อที่พระองค์ทรงห้าม ทำตามข้อที่พระองค์ทรงให้ปฏิบัติ

             ๒.  การรู้จักสำรวม ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจไม่ให้เพลิดเพลินไปกับอารมณ์อันน่าใคร่ อันเกิดจากการเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่นลิ้มรส สัมผัส และการรับรู้อารมณ์ทางใจ อะไรที่ไม่ควรดูก็อย่าไปดูอะไรที่ไม่ควรฟังก็อย่าไปฟัง อะไรที่ไม่ควรดมก็อย่าไปดมอะไรที่ไม่ควรลิ้มชิมรสก็อย่าไปชิม อะไรที่ไม่ควรถูกต้องสัมผัสก็อย่าไปสัมผัสและอะไรที่ไม่ควรคิดก็อย่าไปคิด

             ๓.  อาชีวปาริสุทธิ   คือการหาเลี้ยงชีวิตในทางที่ชอบ ได้แก่ การ บิณฑบาต  สำหรับการเลี้ยงชีวิตในทางที่ผิด เช่นการหาลาภสักการะด้วยการ ใบ้หวย การเป็นหมอดู การเป็นพ่อสื่อแม่ชัก การประจบฆราวาส จัดเป็นการกระทำที่ผิดพระวินัย

            ๔.  การพิจารณาก่อนที่จะบริโภคหรือใช้ปัจจัย ๔  (อาหาร เครื่อง นุ่งห่ม  ที่อยู่อาศัยและยารักษาโรค)  ว่าสิ่งนั้นเป็นเพียงเครื่องหล่อเลี้ยงชีวิตให้อยู่ได้เหมือนน้ำมันหยอดเพลารถให้รถแล่นไปได้เท่านั้น

           พิจารณาดังนี้แล้วย่อมบรรเทาความหลง ความมัวเมาในอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัยและยารักษาโรคได้ ทำให้กินเพื่ออยู่ ไม่ใช่อยู่เพื่อกิน

   วัตถุประสงค์ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า  ทรงบัญญัติวินัย

            ๑.  เพื่อรองรับความตั้งอยู่ดีของหมู่สงฆ์

            ๒. เพื่อข่มบุคคลผู้เก้อยาก

            ๓. เพื่อความสุขสำราญแห่งหมู่สงฆ์

            ๔. เพื่อความสุขสำราญแห่งภิกษุผู้มีศีลเป็นที่รัก

            ๕. เพื่อป้องกันอาสวกิเลสอันจะบังเกิดในปัจจุบัน

            ๖. เพื่อป้องกันอาสวกิเลสอันจะบังเกิดในอนาคต

            ๗. เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยังไม่เลื่อมใส

            ๘. เพื่อความเลื่อมใสยิ่งขึ้นของชุมชนที่เลื่อมใสแล้ว

            ๙. เพื่อความดำรงมั่นแห่งพระสัทธรรม

           ๑๐. เพื่ออนุเคราะห์พระวินัย เป็นการสืบอายุพระพุทธศาสนาให้เจริญวัฒนาสถาพรสืบต่อไป

     คุณของพระธรรมวินัยที่พระองค์ทรงบัญญัติไว้นั้น  นอกจากเป็นไปเพื่อประโยชน์แห่งการประพฤติพรหมจรรย์ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ของภิกษุสงฆ์เองแล้ว  ยังเป็นไปเพื่อประโยชน์ในงานเผยแผ่พระศาสนาให้คงอยู่ตลอดไป 

    เหตุเพราะ งานเผยแผ่พระศาสนานั้น  ไม่สามารถทำเพียงลำพังผู้เดียวได้  จำต้องอาศัยพลังของหมู่คณะหรือการทำงานเป็นทีม 

     แต่เนื่องจากการอยู่ร่วมกันทำงานร่วมกันของคนหมู่มากนั้น ย่อมมีความหลากหลายทั้งเรื่องความคิดอ่าน สติปัญญา   วิสัยทัศน์  และนิสัยอันเป็นลักษณะเฉพาะตัว  ดังนั้นในการอยู่ร่วมกันเป็นสังคม  หรือการอยู่ร่วมกันเป็นหมู่คณะจึงต้องมีระเบียบ วินัย เคารพ อดทน เป็นเส้นกรอบตีไว้ให้ทุกคนปฏิบัติเพื่อลดการกระทบกระทั่งที่อาจเกิดขึ้น และเพื่อรักษาความสามัคคีของหมู่คณะให้คงอยู่  นี่คือการปกครองในแบบฆราวาส

     ด้วยเหตุนี้ในการปกครองพระภิกษุสงฆ์ที่อยู่ร่วมกันเป็นหมู่คณะนั้น  จึงจำเป็นต้องอาศัยพระธรรมวินัย  เป็นกรอบคอยกำกับควบคุมให้เกิดความสงบ  สามัคคี    ซึ่งมิใช่เป็นการควบคุมเพื่อความสำรวมทางกายและวาจาเพียงอย่างเดียวเท่านั้น  แต่ยังเป็นกรอบคอยควบคุมความสำรวมทางใจ  ให้ออกห่างจากกิเลส และสิ่งที่เป็นข้าศึกต่อการประพฤติพรหมจรรย์ทั้งปวง   

     เพราะการทำหน้าที่เป็นตัวแทนของพระพุทธองค์ในการเป็นครูสอนศีลธรรมให้แก่ชาวโลกนั้นจะอาศัยเพียงความรู้ความสามารถด้านการบริหาร และการศึกษาพระปริยัติเพียงอย่างเดียวไม่ได้ จำเป็นต้องมีความรู้ที่เกิดจากการปฏิบัติธรรมด้วยตนเองเป็นส่วนสำคัญ   ซึ่งผลของการปฏิบัติธรรมจะดีมากน้อยเพียงไร ขึ้นอยู่กับความบริสุทธิ์บริบูรณ์แห่งศีลเป็นที่ตั้ง  และ ศีล จะบริสุทธิ์บริบูรณ์มากน้อยเพียงใดก็ล้วนขึ้นอยู่กับการถือปฏิบัติตามพระธรรมวินัยของภิกษุแต่ละรูป ตามวัตถุประสงค์ในการบัญญัติพระธรรมวินัยที่พระพุทธองค์ทรงได้กล่าวไว้แล้วข้างต้น 

บทความโดย :  เดอะซัน  

ภาพ : pixabay