“หันทะทานิ ภิกขะเว อามันตะยามิ โว วะยะธัมมา สังขารา อัปปมาเทนะ สัมปาเทถะ”

“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อันว่าสังขารทั้งหลาย ย่อมมีความเสื่อมสลายไปเป็นธรรมดา ท่านทั้งหลายจงยังกิจทั้งปวงอันเป็นประโยชน์ของตน และประโยชน์ของผู้อื่นให้บริบูรณ์ด้วยความไม่ประมาทเถิด”

ภายในมหาวิหารสถูปปรินิพพาน สาลวโนทยาน สถานที่ปริพพานของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ประดิษฐานพระพุทธรูปปางอนุฏฐิตไสยาสน์ หรือปางเสด็จดับขันธปรินิพพาน (คือพระพุทธรูปนอนบรรทมตะแคงเบื้องขวา) ศิลปะมถุรา มีอายุกว่า ๑,๕๐๐ ปี  สลักจากหินทรายแดง มีความยาว ๖ เมตร ๑๐ เซนติเมตร เพื่อระลึกถึงการเสด็จปรินิพพาน ในจารึกระบุผู้สร้างคือ หริพละสวามี โดยนายช่างชื่อ ทินะ ชาวเมืองมถุรา ในปัจจุบันพระพุทธรูปองค์นี้ถือได้ว่าเป็นจุดหมายสำคัญที่ชาวพุทธจะมาสักการะ เพราะเป็นพระพุทธรูปที่มีพุทธลักษณะอันพิเศษคือเหมือนคนนอนหลับธรรมดา แสดงให้เห็นว่าพระพุทธองค์ได้เสด็จดับขันธปรินิพพานจากไปอย่างผู้หมดกังวลในโลกทั้งปวง

ประเพเณีอินเดียเชื่อว่าขณะนอนหลับ ควรหันศีรษะไปทาง "ทิศใต้" เพราะเมื่อตื่นขึ้นจะได้หันหน้าเข้าหาเขาพระสุเมรุ ส่วนทิศตรงข้ามคือ "ทิศเหนือ" ถือว่าเป็นทิศที่เป็นอัปมงคลสำหรับการนอน ไม่ควรหันศีรษะไปทางทิศนั้น เนื่องเมื่อตื่นขึ้นมาแล้วใบหน้าจะหันไปทางทิศใต้ เป็นทิศที่พระยม เทพแห่งความตายประทับอยู่ ด้วยเหตุนี้จึงต้องให้คนตายหันศีรษะไปทางทิศเหรือ 

ดังนั้นการที่พระพุทธรูปปางปรินิพพาน หันพระเศรียรไปทางทิศเหนือ ก็เพื่อสื่อถึงความตาย ในขณะเดี่ยวกันพระพักตร์ที่หันตะแคงไปทางทิศตะวันตก ก็เป็นการหันไปทางทิศที่เกี่ยวข้องกับความตายเช่นกัน 

ความเชื่อเรื่องทิศการนอนเช่นนี้ มีกล่าวอยู่ในจารึกสมัยสุโขทัย โดยทิศเหนือว่า "ทิศเบื้อวตื่นนอน" ส่วนทิศใต้เรียกว่า "ทิศเบื้องหัวนอน" 

ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1433390476742298&id=367420510005972