พระประวัติ

          สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช มหาสงฆปรินายก (สา ปุสสเทโว) พระนามเดิมว่า สา พระชนกชื่อ จันท์ พระชนนีชื่อ สุข ประสูติเมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 9 แรม 8 ค่ำ ปีระกาเบญจศก จ.ศ.1175 ตรงกับวันที่ 19 สิงหาคม พ.ศ. 2356 ทรงบรรพชาเป็นสามเณรตั้งแต่ยังเยาว์ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เดิมอยู่ที่วัดใหม่บางขุนเทียน แล้วย้ายไปอยู่ที่ วัดสังเวชวิศยาราม เพื่อทรงศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรม พระชันษาได้ 18 ปี ได้เข้าแปลพระปริยัติธรรม และแปลได้หมดทั้ง 9 ประโยค ในคราวเดียวกัน ได้เป็นเปรียญเอกตั้งแต่เป็นสามเณร นับเป็นสามเณรรูปแรกที่ได้เปรียญ 9 ประโยค ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พ.ศ. 2376 พระชันษาครบ 20 ปี ทรงอุปสมบท ณ วัดราชาธิวาส มีพระฉายาว่า ปุสสเทโว และได้เข้าแปลพระปริยัติธรรม อีกครั้งหนึ่งได้ 9 ประโยคเช่นเคย ด้วยเหตุนี้ จึงมักมีผู้กล่าวถึงพระองค์ด้วยสมัญญาว่า สังฆราช 18 ประโยค

                                     สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 9 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

         พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดสถาปนา สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (สา ปุสสเทโว) เป็นสมเด็จพระสังฆราช เมื่อวันพุธ เดือน 12 แรม 6 ค่ำ ปีมะแมเบญจศก จ.ศ. 1255 ตรงกับวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2436 การสถาปนาครั้งนี้เรียกว่า สถาปนาเพิ่มอิสริยยศพระราชทานมุทธาภิเษกตามราชทินนามเดิม คือ สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ นับเป็นสมเด็จพระสังฆราช พระองค์ที่ 9 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

                                                                          พระอวสานกาล

         สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช มหาสงฆปริยนายก (สา ปุสสเทโว) สิ้นพระชนม์เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 11 มกราคม พ.ศ. 2442 เวลา 20.20 นาฬิกา สิริพระชันษาได้ 87 ปี ทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชเป็นเวลา 5 ปี 1 เดือน 13 วัน

อ้างอิง:หนังสือกรุงเทพมหานครขอน้อมถวายอภิสัมมานสักการะ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก เนื่องในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพ

ขอบคุณภาพจาก www.google.com