ดอกไม้และเกสรดอกไม้บางชนิดเป็นยารักษาโรคตามตำรับยาของแพทย์แผนโบราณ บทความนี้จะพาไปแนะนำให้รู้จักสูตรยาจากตำรับยาโบราณที่เรียกว่า “พิกัดเบญจ” หรือเครื่องยาสมุนไพรไทย 5 ชนิด แบ่งออกเป็นพืชสมุนไพรหลายอย่างทั้งธาตุร้อน ธาตุเย็น และหนึ่งในพิกัดเบญจ ก็มีสมุนไพรประเภท “ดอกไม้” อยู่ด้วย เป็นเกสรดอกไม้ 5 ชนิด ที่ใช้บำรุงหัวใจ และช่วยรักษาโรค ประกอบไปด้วย เกสรดอกบัวหลวง ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบุนนาค และดอกมะลิ ดอกไม้และเกสรดอกไม้ 5 ชนิดนี้เป็นกลุ่มที่เรียกว่า “พิกัดเบญจเกสร” ใช้สำหรับปรุงยาหรือผสมยาตามตำรับยาของแพทย์แผนไทย

นอกจากนี้ก็ยังมีดอกไม้ เกสร ราก รวมไปถึงกลีบของดอกไม้ อีกหลายสูตร นี่จึงเป็นเสน่ห์ของยาแผนโบราณที่มากสรรพคุณหลากหลายจากพืชพรรณธรรมชาติ ที่คนรุ่นใหม่อาจจะยังไม่เคยรู้ว่ามีดอกไม้ไทยอีกมากมายที่ใช้เป็นยารักษาโรคได้

เอกลักษณ์ของดอกไม้และเกสรดอกไม้เหล่านี้คือนำไปปรุงยาหอม ซึ่งมีหลายสูตรยกตัวอย่างเช่น “ยาหอมทิพโอสถ” ที่มีสรรพคุณช่วย ปรับสมดุลร่างกาย ช่วยให้ฟื้นไข้ได้เร็ว แก้ลม แก้วิงเวียน “ยาหอมเทพจิตร” ที่มีสรรพคุณ ช่วยผ่อนคลาย ดับร้อนในทรวงอก บำรุงหัวใจ และยาหอมนวโกฐ ที่มีสรรพคุณแก้ไข้หวัด คัดจมูก คลื่นไส้ อาเจียน

ดอกสารภี

ดอกพิกุล

ดอกไม้เป็นจุดเริ่มต้นของ “น้ำมันหอม” ซึ่งความพิเศษไม่ได้มีเพียงความหอม หรือเป็นแค่เครื่องหอมประทินผิวเท่านั้น ยังมีพรรคุณที่ช่วยรักษาอาการต่างๆ ได้ตามแต่ชนิดของดอกไม้นั้นๆ เช่น เป็นยาบำบัดอาการต่างๆ บำรุงกำลัง บำบัดจิต นวดคลายปวดเมื่อย แก้แมลงสัตว์กัดต่อย แก้อักเสบ รักษาผิวหนัง เป็นต้น

นอกจากใช้รักษาและบำบัดด้วยกลิ่น และการทาแล้ว หลายคนอาจจะยังไม่ทราบว่า น้ำมันหอมของดอกไม้บางชนิดใช้กินหรือดื่มเพื่อเป็นยาได้ ส่วนใหญ่แล้วน้ำมันหอมระเหยของดอกไม้จากการสกัดบริสุทธิ์ 100% จะนำมาผสมในยาน้ำ ดื่มเพื่อบำรุงร่างกาย บำรุงลำไส้ ใช้ฆ่าเชื้อโรค แก้ปวดท้อง แก้อักเสบภายใน และช่วยปรับสมดุลในร่างกาย

ส่วนประกอบและสรรพคุณของ “พิกัดเบญจเกสร”

“พิกัดเบญจเกสร” อันประกอบไปด้วยเกสรดอกบัวหลวง ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบุนนาค และดอกมะลิ จะใช้การสกัดเอาน้ำมันจากดอกไม้ซึ่งมีสรรพคุณแตกต่างกัน ดังนี้

1. เกสรดอกบัวหลวง สรรพคุณ ออกฤทธิ์เย็น รสหวานเย็น บำรุงหัวใจ บำรุงกำลัง ป้องกันสมองเสื่อม ช่วยแก้อาการอ่อนเพลีย ทำให้รู้สึกสดชื่น บำรุงผิว ชะลอวัย ป้องกันมะเร็ง มีสารต้านอนุมูลอิสระ

2. เกสรดอกสารภี สรรพคุณ บำรุงหัวใจ บำรุงกำลัง ช่วยให้รู้สึกชื่นใจ แก้ร้อนใน แก้ไข้หวัด แก้คัดจมูก ช่วยลดความร้อนในร่างกาย ช่วยขยายหลอดเลือด และช่วยให้เจริญอาหาร

3. เกสรดอกพิกุล สรรพคุณ ช่วยบำรุงหัวใจ แก้ร้อนในทรวงอก บำรุงเลือด แก้อาการอ่อนเพลีย แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ ช่วยขับเสมหะ ช่วยลดบวม แก้อักเสบ

4. เกสรดอกบุนนาค สรรพคุณ มีกลิ่นหอมเย็น ช่วยให้รู้สึกชื่นใจ แก้วิงเวียนจะเป็นลม แก้อาการหน้ามืด แก้ปวดหัว ช่วยให้ผ่อนคลาย ช่วยบำรุงหัวใจ บำรุงเลือด เป็นยาธาตุ ช่วยปรับฮอร์โมนเพศหญิง

5. ดอกมะลิ สรรพคุณ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ บำรุงหัวใจ ถอนพิษไข้ ดับพิษร้อนในร่างกาย ทำให้สดชื่น แก้ปวด แก้อักเสบ แก้ฟกช้ำ บรรเทาอาการเคล็ดขัดยอก ช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายนอกจากดอกไม้ที่มีเกสรเป็นตัวชูโรงในการรักษาโรคแล้ว ยังมีสูตรจากตำรายาแผนโบราณที่ใช้ดอกไม้เพิ่มเข้ามาอีก 4 ชนิด รวมแล้วเป็น 9 ชนิด คือ กระดังงา ลำดวน จำปา และลำเจียก ใช้บำรุงธาตุ และบำรุงหัวใจด้วยเช่นกัน

ขอบคุณข้อมูลจากhttp://sukkaphap-d.com/

ดอกบุนนาค