นิ่วน้ำลายหรืออาการต่อมน้ำลายอุดตันเกิดขึ้นได้กับทุกคน โดยเฉพาะคนที่ดื่มน้ำน้อย มีอาการน้ำลายเหนียวบ่อย ๆระวังจะเป็นโรคนี้ !
 
          แม้ว่านิ่วจะพบได้บ่อยในทางเดินปัสสาวะถุงน้ำดี ไต หรือในต่อมทอนซิล ทว่านิ่วก็เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกับต่อมน้ำลายของเราได้ด้วยเช่นกันซึ่งหากเกิดนิ่ว ณ จุดนี้ก็จะเรียกว่า "นิ่วน้ำลาย" ชื่ออาจฟังดูแปลก ๆ และไม่คุ้นสักหน่อย แต่ก็อย่าประมาทเลยเชียวล่ะเพราะอาการนี้ใกล้ตัวมาก ๆ ดังนั้นมาทำความรู้จักโรคนิ่วน้ำลายกันไว้ดีกว่า

นิ่วน้ำลายคืออะไร

          นิ่วน้ำลายภาษาอังกฤษคือ Sialolithiasis หรือ Salivary Stones คือ นิ่วที่เกิดในต่อมน้ำลาย หรือนิ่วในท่อน้ำลาย มักจะเกิดนิ่วในท่อน้ำลายใต้ขากรรไกรล่างมากกว่าท่อน้ำลายใต้หูและต่อมน้ำลายใต้ลิ้น โดยก้อนนิ่วอาจมีก้อนเดียวหรือเกิดนิ่วหลายก้อนก็ได้ซึ่งจะก่อให้เกิดการอุดตันในท่อน้ำลายบางส่วนหรือเกิดการอุดตันในท่อน้ำลายทั้งหมด

นิ่วน้ำลายเกิดจากอะไรได้บ้าง
    
          นิ่วในต่อมน้ำลายเกิดจากการสะสมขององค์ประกอบทางเคมีในน้ำลาย  โดยส่วนใหญ่จะพบว่าสารเคมีนั้นคือแคลเซียมซึ่งอาจเป็นผลจากการที่ร่างกายผลิตน้ำลายได้น้อยลง หรือมีผนังท่อน้ำลายหนาทำให้เกิดเป็นก้อนอุดตัน น้ำลายไหลออกสู่ช่องปากไม่ได้เกิดการคั่งและก่อตัวเป็นนิ่วในที่สุด
    
          นอกจากนี้ยังพบว่ามีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่ก่อให้เกิดนิ่วน้ำลาย อันได้แก่ภาวะขาดน้ำ จากการดื่มน้ำน้อยจนเป็นนิสัย การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาต้านฮีสตามีนยาลดความดันโลหิต ยาทางจิตเวช และยาควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะรวมทั้งอาการบาดเจ็บของต่อมน้ำลายก็มีผลเพิ่มความเสี่ยงนิ่วน้ำลายได้ด้วย

ต่อมน้ำลายอุดตันจากนิ่วน้ำลาย อาการเป็นยังไง

          ผู้ป่วยส่วนมากจะมีอาการบวมใต้คางแบบเป็นๆ หาย ๆ โดยเฉพาะในตอนรับประทานอาหาร มักมีอาการน้ำลายเหนียวบ่อย ๆอาจคลำเจอก้อนบวมที่คางข้างใดข้างหนึ่ง บางรายอาจมีอาการปวดร่วมด้วยและหากปล่อยให้ก้อนนิ่วคงอยู่ต่อไปอาจเกิดอาการต่อมน้ำลายอักเสบร่วมกับการติดเชื้ออย่างเฉียบพลันผู้ป่วยอาจมีไข้ตัวร้อน มีอาการปวดบวมตลอดเวลา และมีหนองปนมากับน้ำลาย 

นิ่วน้ำลายรักษาได้ไหม

          เมื่อเกิดอาการต่อมน้ำลายอุดตันเพราะนิ่วน้ำลายในกรณีที่นิ่วมีขนาดเล็ก ก้อนนิ่วอาจหลุดไปได้เอง แต่หากมีอาการอักเสบเกิดขึ้นสามารถรักษาได้โดยแพทย์จะให้ยาลดการอักเสบในเบื้องต้นเพื่อลดอาการบวมของต่อมน้ำลาย หรือเยื่อบุผนังท่อน้ำลาย ซึ่งจะทำให้ท่อทางเดินน้ำลายกว้างเท่าระดับปกติท่อน้ำลายก็จะไม่อุดตันนั่นเอง

          ทว่าหากเป็นนิ่วน้ำลายขนาดใหญ่เคสนี้คงต้องรักษานิ่วน้ำลายด้วยการผ่าตัด โดยอาจคีบเอาก้อนนิ่วออกและผ่าตัดเปิดปากทางออกของท่อน้ำลายให้กว้างขึ้นหรือแพทย์อาจผ่าตัดเอาต่อมน้ำลายข้างที่เป็นนิ่วออกไปเลย

การป้องกัน

          การป้องกันนิ่วน้ำลายสามารถทำได้ดังนี้

          1. ดื่มน้ำมากๆ อย่างน้อยควรดื่มน้ำสะอาดให้ได้ 1.5-2 ลิตรต่อวัน 

          2. รักษาความสะอาดภายในช่องปากให้ดี

          3. อย่าละเลยอาการผิดปกติต่างๆ หากรู้สึกได้ถึงความผิดปกติของสุขภาพช่องปากและฟันแม้เพียงเล็กน้อยควรรีบปรึกษาปัญหาสุขภาพช่องปากกับแพทย์เฉพาะทางโดยด่วน

          ปัญหาสุขภาพใดๆ จะไม่ลุกลามใหญ่โตหากเราสังเกตอาการผิดปกติเบื้องต้นและเตรียมพร้อมรับมือกับโรคต่าง ๆได้ทันเวลานะคะ แต่อย่างไรก็ดีการป้องกันและลดความเสี่ยงสุขภาพโดยดูแลความแข็งแรงสมบูรณ์ของร่างกายอยู่ตลอด ก็จะช่วยให้เราห่างไกลจากโรคภัยใดๆ ได้ดีที่สุด

ข้อมูลจาก
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
ห้องสมุดทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ที่มา :   www.kapook.com