ตั้งอยู่บ้านหนองควาย อ.หางดง ต้นทางไป อ.สะเมิง ต้นเกว๋น เรียกชื่อตามต้น บะเกว๋น หรือตะขบป่าบ้างก็ว่า เพราะขึ้นเป็นดงในบริเวณนี้ บ้างก็ว่า เพราะขึ้นตรงตำแหน่งที่สร้างวิหารนี้   ปัจจุบันที่วัดเหลือเพียงต้นเดียว

จากจารึกจารึกพระยาหลวงวชิรปราการ ที่วัดพระธาตุศรีจอมทอง เล่าว่าเมื่อกษัตริย์อยุธยา (หมายถึงพระเจ้ากรุงธนบุรี) มีชัยเหนือล้านนา  ได้อภิเษกพระยาหลวงวิเชียรปราการ จากกำแพงเพชร ให้เป็นเจ้าเมืองนพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่ 

พระยาหลวงวิเชียรปราการทรงเป็นผู้มีใจเลื่อมใสในศาสนา ได้มีศรัทธาให้ช่างสร้างแป๋ง (สร้าง) โกศเงินและโกศทองคำ เพื่อใช้ประดิษฐานพระมหาชินธาตุเจ้า อันองค์พระบรมธาตุเจ้าจอมทองนี้ ได้สูญหายไปแต่ พ.ศ. 2314

พระยาหลวงวชิรปราการ จึงได้ให้นายช่างทองสร้างโกศเงินและโกศทองคำ เพื่อเป็นที่บรรจุพระบรมธาตุแล้วทำพิธีอาราธนาอัญเชิญพระบรมธาตุ 

ครั้งแรกพระบรมธาตุก็ยังไม่เสด็จมา ได้อาราธนาอีก 2 ครั้งจนถึงแรม 4 ค่ำเวลาก๋องงาย ( 19.00 น) พระบรมธาตุเจ้า ก็ได้เสด็จมาปรากฏในคูหาปราสาท ตามคำอธิษฐาน

พระยาวิเชียรปราการ จึงได้อัญเชิญพระบรมธาตุเข้าไปในเมืองเชียงใหม่ทำการสระสรง และ ถวายทานต่างๆ 7 วัน 7 คืน แล้วจึงได้อัญเชิญพระบรมธาตุเจ้ากลับคืนไปประดิษฐานที่วัดพระธาตุศรีจอมทองตามเดิม

ต้นเกว๋น เรียกชื่อตามต้น บะเกว๋น หรือตะขบป่า

เนื่องจากเชียงใหม่มีศึกสงครามต่อเนื่องยาวนาน ในสมัยของพระยาวิเชียรปราการ จึงมีไพร่พลน้อยเกินกว่าจะตั้งเป็นเมืองต่อไปได้ จึงย้ายไปเมืองลำปาง เพื่อขอความช่วยเหลือจากเจ้าเจ็ดตน ... ราชวงศ์ทิพย์จักร ปกครองลำปาง

เชียงใหม่จึงถูกทิ้งร้างไป 20 ปี จนพระเจ้ากาวิละได้ฟื้นฟูเมืองเชียงใหม่อีกครั้งโดยการ เก็บผักใส่ซ้า เก็บข้าใส่เมือง คือ กวาดต้อนผู้คนให้เข้ามาตั้งถิ่นฐานในเมืองเชียงใหม่ และหัวเมืองเหนืออีกครั้ง

และเป็นประเพณีที่เจ้าหลวงเชียงใหม่ จะอัญเชิญพระธาตุจอมทองไปเชียงใหม่ เพื่อสรงน้ำ และให้ประชาชนได้สรงน้ำทุกปี 

วัดนี้จึงสร้างเพื่อเป็นสถานที่แวะพัก และให้ประชาชนในละแวกนี้ได้สรงน้ำ

สิงห์เฝ้าประตูวัด

* มณฑปจตุรมุข * เป็นศาลาที่มีมุขยื่นออกมาสี่ด้าน สี่ทิศ ... จตุรมุข เป็นแบบพื้นเมืองล้านนา มุงด้วยกระเบื้องดินขอ

ส่วนกลางมีจั่วซ้อนสองชั้น มีซุ้มมณฑปเล็กๆ เรียกปราสาทเฟื้อง ... รูปจำลองปราสาทที่วางอยู่กลางสันหลังคา ความหมายถึงเขาพระสุเมรุ

โครงสร้างหลังคาเข้าสลักไม้ ... ไม่ใช้ตะปู

* วิหาร *

ในครั้งพุทธกาลหมายถึงที่อยู่ของสงฆ์ เช่นเดียวกับกุฏิ  เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพนิพาน มีการสร้างพระพุทธรูปเป็นตัวแทนพระพุทธองค์ 

จึงสร้างอาคารเพื่อประดิษฐานพระพุทธรูปดังกล่าว เป็นสถานที่สมมุติ ให้เป็นที่ประทับของพระพุทธองค์ เรียกว่าวิหาร

วิหารล้านนา จะเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ยกเก็จของผนัง

ปั้นลมและหางหงส์แกะรูปมกรคายนาค

หน้าบัน เป็น ฝาประกน ... ช่องรูปสี่เหลี่ยมซ้อนสลับกัน ...

เสาคู่หน้าสุดของพระวิหารเป็นรูปแปดเหลี่ยม แสดงถึงความหยาบกระด้าง เปรียบเสมือนกิเลสตัณหาของมนุษย์ที่ยังไม่ได้รับการขัดเกลา 

มีบัวหัวเสาทั้งหมดประดับกระจกแก้วสี 

โก่งคิ้ว ( ใต้หน้าบัน ระหว่างเสา ) จำหลักไม้ลายเครือเถาสอดสลับรูปเศียรนาค

โก่งคิ้วด้านข้าง จำหลักไม้ลายเครือเถาสอดสลับรูปเศียรนาค เสามีลายปูนปั้นรูปเทพพนมและดอกไม้

บันได มกรสองตัวคายนาค

ช่องระบายอากาศ

หน้าต่าง

คันทวยหูช้างจำหลักไม้ คนอื่นได้รูปกินนรฟ้อนรำ เราได้รูป คุรฑ

กับมกรคายนาค

องค์พระเจ้าที่ระเบียงแก้ว ไม่ค่อยเข้ากันกับฐานชุกชี

เข้าสู่วิหาร

โครงหลังคาแบบ ม้าต่างไหม ... ต่างแปลว่าบรรทุก เป็นลักษณะที่บรรทุกไหมไว้บนหลังม้า

เสาคู่รูปทรงกระบอกกลม เปรียบเสมือนจิตใจของผู้ที่เข้าสู่ภายในวิหารพุทธภูมิ ที่บริสุทธิ์ขัดเกลาแล้วลายทอง

พื้นที่ใช้สอยในวิหารแบ่งออกเป็น 3 ส่วน ซึ่งด้านนอกจะแบ่งส่วนยกเก็จผนัง 4 ส่วน คือ เป็นโถงระเบียง และวิหารที่ถูกแบ่งเป็นสามส่วน

คือ ๑ ฐานชุกชี หรือ แท่นแก้ว ๑

เป็นพื้นที่ด้านในสุดของวิหาร เป็นแท่นยกพื้นสูงกว่าอาสนสงฆ์ ใช้ประดิษฐานพระพุทธรูป พระประธานของวัด

๑ พื้นที่ของพระสงฆ์ ๑ - อาสนสงฆ์ -เป็นที่นั่งพระภิกษุสามเณร มักทำเป็นแท่นยกพื้นอยู่ทางด้านขวามือของพระประธาน

- บุษบกธรรมมาสน์ - คือแท่นสำหรับใช้เทศนาของพระภิกษุสงฆ์ในวันสำคัญทาง ศาสนา ... อยากเห็นพระขึ้นเทศบนธรรมาสน์แบบนี้มาก

๑ พื้นที่ของฆราวาส ๑ 

เป็นโถงส่วนกลางของอาคาร  เป็นพื้นสำหรับชาวบ้านนั่งเพื่อฟังเทศน์ในวันพระ จะต่ำกว่าพื้นที่ของ พระสงฆ์ และพระประธาน โดยมักจะให้ผู้อาวุโสชายนั่งด้านหน้าสุดใกล้พระประธาน ส่วน คนผู้ชาย ผู้หญิง และเด็ก จะนั่งถัดออกไป ด้านหลัง

ช่องหน้าต่าง เป็นฝาไหล เพื่อปิดเปิด

ปิดท้ายด้วยภาพวาดหนึ่งเดียวที่เหลืออยู่

ขอบคุณข้อมูลจากhttps://pantip.com/topic/36574007