๒.๑.๓) กตัญญูกตเวทีต่อมารดาในชาติปัจจุบัน   

มารดาของพระสารีบุตรมีบุตรทั้งหมด ๗ คน เป็นชาย ๔ คน หญิง ๓ คน บุตรคนโตคือพระสารีบุตร ส่วนคนที่ ๒-๔ เป็นผู้หญิง ได้แก่ นางจาลา นางอุปจาลา และนางสีสุปจาลา ส่วนคนที่ ๕-๗ เป็นผู้ชาย ชื่อว่า จุนทะ อุปเสนะ และเรวตะ

         เนื่องจากการออกบวชของพระสารีบุตรเป็นแรงบันดาลใจให้พี่น้องที่เหลืออีก ๖ คน พากันออกบวชตามท่านจนหมด ทำให้มารดาโกรธท่านเป็นอันมาก ตำหนิว่าท่านเป็นต้นเหตุให้ตระกูลด้วน คือไร้ทายาทสืบทอดทรัพย์สมบัติ ๘๐ โกฏิ ทำให้มารดาของท่านไม่ศรัทธาในพระพุทธศาสนา และไม่รู้ว่าการเป็นพระอรหันต์ของท่านมีคุณประโยชน์ต่อสรรพสัตว์อย่างมหาศาลเพียงใด ท่านจึงไม่มีโอกาสแสดงธรรมโปรดมารดาเลยแม้แต่ครั้งเดียว

     กาลเวลาล่วงเลยไปจนถึงยุคที่พระพุทธศาสนาแพร่หลายไปทั่วชมพูทวีป  พระสารีบุตรช่วยเหลืองานเผยแผ่ของพระบรมศาสดาอย่างเต็มที่ ท่านไม่เคยเหยียดหลังนอนเลย ๓๐ ปีเต็ม จนบัดนี้ท่านรู้แล้วว่าอายุสังขารเหลือเวลาอยู่อีก ๗ วัน ท่านจึงตัดสินใจจะเดินทางกลับบ้าน ไปตอบแทนพระคุณมารดา และปรินิพพานในห้องที่ท่านเกิด

        เมื่อท่านตกลงใจเช่นนั้นแล้ว ก็ลงมือเก็บกวาดเสนาสนะ ทำความสะอาดที่พักกลางวันเป็นครั้งสุดท้ายจนแล้วเสร็จ เมื่อท่านมั่นใจว่าไม่มีกิจใดคั่งค้างเป็นภาระของส่วนรวมแล้ว ก็ยืนมองดูที่พักอยู่ตรงประตูและคิดว่า “บัดนี้เป็นการเห็นครั้งสุดท้าย ไม่มีการกลับมาอีก” จากนั้น ท่านก็ไปกราบทูลลาปรินิพพานกับพระบรมศาสดา

       พระบรมศาสดาตรัสถามว่า ท่านจะไปปรินิพพานที่ใด เมื่อทราบว่าท่านจะไปปรินิพพานที่บ้านเกิด พระบรมศาสดาก็มีรับสั่งว่า “การไปคราวนี้ พี่น้องของเธอจะไม่เห็นเธออีก เธอจงแสดงธรรมแก่พี่น้องเหล่านั้นเถิด” ท่านจึงเหาะขึ้นไปสูงชั่ว ๗ ลำตาล และแสดงปาฏิหาริย์หลายร้อยอย่าง แล้วแสดงธรรมเป็นครั้งสุดท้ายพร้อมทั้งกราบทูลลาเป็นครั้งสุดท้าย

          ตลอดเวลา ๗ วัน ในระหว่างที่เดินทางกลับไปที่บ้านเกิดนั้น ท่านก็อนุเคราะห์ผู้คนไปตลอดทาง เมื่อไปถึงบ้าน ก็บอกให้หลานชายไปบอกมารดาของท่านให้จัดที่พักในห้องนอนที่ท่านเกิด และให้จัดที่พักให้ภิกษุ ๕๐๐ รูปที่ติดตามมาด้วย

       มารดาของท่านคิดว่าท่านบวชตั้งแต่หนุ่มกลับมาบ้านคราวนี้คงคิดจะสึกตอนแก่ จึงให้คนจัดที่พักตามคำขอของท่าน

เมื่อพระสารีบุตรและภิกษุทั้ง ๕๐๐ รูป ขึ้นไปบนปราสาทแล้ว ท่านก็สั่งให้พระภิกษุแยกย้ายกันไปยังห้องพัก ส่วนท่านเข้าไปในห้องนอนที่ท่านเกิด แล้วอาการอาพาธด้วยโรคลงโลหิต2 ก็กำเริบขึ้น พระจุนทะ (น้องชายของท่าน) ต้องคอยเปลี่ยนภาชนะรองโลหิตเป็นระยะ ๆ

          มารดาของท่านไม่รู้ว่าพระสารีบุตรกลับมาบ้านเพื่อจะปรินิพพาน ตกค่ำวันนั้นก็ยืนพิงประตูห้องที่อยู่ของตน เฝ้ามองมายังห้องนอนของพระเถระ

          ขณะนั้น ท้าวจาตุมหาราชทั้ง ๔ ทิศ พอทราบว่าพระสารีบุตรใกล้ถึงวาระปรินิพพานแล้วก็รีบเข้าไปในห้องนอนของพระเถระพร้อมกับรัศมีสว่างไสวเปล่งออกมารอบกาย ไหว้แล้วยืนอยู่ เมื่อพระเถระทราบว่า ท้าวจาตุมหาราชทั้ง ๔ มาคอยอุปัฏฐาก จึงตอบว่ามีพระจุนทะคอยให้การอุปัฏฐากอยู่แล้ว ขอให้ทุกท่านกลับไปเถิด ท้าวมหาราชทั้ง ๔ ก็ลากลับไป

         ต่อจากนั้น ท้าวสักกะ ท้าวสุยามา เป็นต้น ตลอดจนท้าวมหาพรหม ก็ทยอยกันเข้าไปในห้องของพระเถระด้วยจุดประสงค์เดียวกัน  พระเถระก็ส่งมหาเทพและมหาพรหมเหล่านั้นกลับไปด้วยคำปฏิเสธเดียวกัน

          ขณะนั้น มารดาของท่านเห็นการไปการมาของเทวดาเหล่านั้นแล้วก็ไม่ทราบว่าเป็นใครจึงเข้าไปในห้องนอนของพระเถระเพื่อสอบถามพระจุนทะจึงแจ้งให้มารดาทราบถึงความอาพาธของพระเถระ และแจ้งให้พระเถระทราบถึงการมาของมารดา

          พระเถระจึงถามว่าเหตุใดมารดาถึงมาผิดเวลา (เพราะมืดค่ำแล้ว) มารดาก็ตอบว่าเพราะต้องการมาเยี่ยมลูก และสอบถามว่าพวกที่มาก่อนหน้านี้เป็นใคร

 พระสารีบุตรตอบคำถามและชี้แจงไปตามลำดับว่าเทวดาและพรหมทั้งหมดได้แก่
          ๑) ท้าวจาตุมหาราชทั้ง ๔ เป็นเหมือนเด็กวัดที่คอยถือพระขรรค์อารักขาพระบรมศาสดาในคราวปฏิสนธิในครรภ์พระมารดา 

         ๒) ท้าวสักกะเปรียบเหมือนสามเณรคอยถือบาตรและจีวรเมื่อครั้งที่พระบรมศาสดาเสด็จลงมาจากดาวดึงสเทวโลก 

         ๓) ท้าวมหาพรหมชั้นสุทธาวาส (ที่มารดาท่านนับถือ) เป็นผู้ใช้ตาข่ายทองมารองรับพระบรมศาสดาในคราวประสูติออกจากครรภ์พระมารดา

           เมื่อมารดาทราบความจริงแล้วก็ตกตะลึงว่า บุตรชายยังมีอานุภาพยิ่งกว่ามหาพรหมที่ตนนับถือถึงขนาดนี้ แล้วพระบรมศาสดาจะมีอานุภาพมากมายถึงเพียงใด

           พระสารีบุตรทราบว่ามารดากำลังปลื้มปีติเป็นเวลาที่เหมาะสมจะแสดงธรรมแล้ว ท่านจึงกล่าวสรรเสริญพระพุทธคุณให้มารดาฟังว่า

        “สมัยพระศาสดาของเราประสูติ ออกมหาภิเนษกรมณ์ ตรัสรู้ และประกาศพระธรรมจักรหมื่นโลกธาตุก็หวั่นไหว ขึ้นชื่อว่าผู้เสมอด้วยศีล สมาธิ ปัญญา วิมุตติญาณทัสนะกับพระองค์
ไม่มี”

         จากนั้น ท่านก็แสดงพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับพระคุณของพระบรมศาสดาโดยขยายความให้พิสดาร หลังจบพระธรรมเทศนา มารดาของท่านบรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน ซึ่งเท่ากับท่านได้ทำหน้าที่ตอบแทนพระคุณของมารดาจนหมดสิ้นแล้ว

       หลังจากท่านส่งมารดากลับออกไปแล้วก็เป็นเวลาจวนรุ่งสาง ท่านจึงเรียกประชุมสงฆ์กล่าวขอขมาแก่ภิกษุทั้ง ๕๐๐ รูป และรับขมาจากสงฆ์ จากนั้นท่านดึงจีวรมาปิดหน้า นอนตะแคงขวา เข้าสมาบัติ ๙ โดยอนุโลมปฏิโลมตั้งแต่ปฐมฌานจนถึงจตุตถฌาน เมื่อออกจากจตุตถฌานนั้นแล้ว ท่านก็ปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพาน มหาปฐพีถึงกับสั่นสะเทือนเลือนลั่น

๒.๑. ๔) กตัญญูกตเวทีต่อข้าวใส่บาตรแม้เพียง ๑ ทัพพี 

นอกจากกตัญญูกตเวทีต่อมารดาในปัจจุบัน มารดาในอดีต และอาจารย์เก่าแล้ว ท่านยังมีความกตัญญูกตเวทีต่อผู้ที่เคยใส่บาตรกับท่านแม้เพียง ๑ ทัพพีอีกด้วย

เรื่องมีอยู่ว่า พราหมณ์แก่คนหนึ่งชื่อว่า ราธะ ถูกลูกเมียทอดทิ้งจึงไปขอบวชเป็นพระภิกษุ แต่ไม่มีภิกษุรูปใดยอมเป็นอุปัชฌาย์บวชให้ เพราะการรับใครเข้ามาบวชสักคนหนึ่งพระอุปัชฌาย์ต้องดูแลพระบวชใหม่จนกว่าจะศึกษาและปฏิบัติตามพระธรรมวินัยได้อย่างถูกต้อง และจนกว่าจะปรับตัวเข้ากับธรรมเนียมปฏิบัติในหมู่สงฆ์ได้ พราหมณ์เฒ่าจึงต้องเลี้ยงชีวิตด้วยการรับใช้ภิกษุทั้งหลายโดยการดายหญ้ากวาดวัด ถวายน้ำฉัน เพื่อแลกกับข้าวก้นบาตรและอาศัยอยู่ในบริเวณวัด

       เย็นวันหนึ่ง พระบรมศาสดาทรงเห็นอุปนิสัยแห่งอรหัตผลของเขา จึงเสด็จไปหาราธพราหมณ์ทรงสอบถามเรื่องวัตรปฏิบัติต่าง ๆ ที่รับใช้พระภิกษุ แล้วทรงเรียกประชุมสงฆ์ เพื่อสอบถามว่ามีใครระลึกถึงคุณของราธพราหมณ์ได้บ้างไหม

         พระสารีบุตรจำได้ว่า ราธพราหมณ์เคยใส่บาตรให้ ๑ ทัพพี จึงระลึกถึงคุณของเขาได้ก็กราบทูลรับเป็นพระอุปัชฌาย์ เมื่อบวชให้ราธพราหมณ์แล้ว ก็มิได้บวชให้เฉย ๆ ท่านยังคอยพร่ำสอนพระธรรมวินัยให้แก่พระราธะและยังต้องบิณฑบาตหาปัจจัย ๔ เลี้ยงดูพระใหม่อีกด้วย

       เมื่อพระราธะบวชแล้วก็ตั้งใจฝึกตนอยู่ในโอวาทของพระอุปัชฌาย์ เมื่อได้รับความสะดวกสบายในเรื่องปัจจัย ๔ แล้ว การเรียนกรรมฐานก็มีความก้าวหน้า ปฏิบัติตามคำสอนของพระสารีบุตรอยู่ ๒-๓ วัน ก็บรรลุอรหัตผล

พระอัสสชิ

๒.๒ เคารพพระอัสสชิผู้เป็นอาจารย์อย่างมาก
       นับจากวันที่พระสารีบุตรได้พบกับพระอัสสชิและได้ฟังธรรมของพระบรมศาสดาจากพระอัสสชิเป็นครั้งแรกจนบรรลุโสดาบันนั้นท่านก็ตรึกระลึกนึกถึงพระคุณของพระอัสสชิในฐานะอาจารย์อยู่ทุกวันว่า

         “เราเป็นผู้ปราศจากธุลี ปราศจากมลทิน เพราะได้เห็นพระอัสสชิก่อน ท่านพระสาวกนามว่าอัสสชินั้นเป็นอาจารย์ของเรา เป็นนักปราชญ์ เราเป็นสาวกของท่าน”5

         ทั้งนี้เพราะท่านตระหนักว่า หากท่านไม่ได้พบพระอัสสชิในวันนั้น ท่านก็คงหลงผิดไปในลัทธิอื่นต่อไป ไม่มีโอกาสได้ฟังคำสอนของพระบรมศาสดาเป็นครั้งแรก ไม่ได้พบกับโมกขธรรมที่ตามหามานานหลายหมื่นกัป (แต่ไม่พบ)ไม่ได้มาพบกับพระบรมศาสดาและไม่ได้รับการบวชแบบเอหิภิกขุอุปสัมปทา ไม่มีโอกาสได้ฟังธรรมจนบรรลุอรหัตผล ไม่ได้รับการแต่งตั้งเป็นพระอัครสาวกเบื้องขวา ไม่ได้รู้ถึงความปรารถนาในการสร้างบารมีของตนเองตั้งแต่อดีต6 และไม่มีโอกาสได้เป็นธรรมเสนาบดีในวันนี้

         ท่านจึงเคารพพระอัสสชิในฐานะของอาจารย์ผู้ให้แสงสว่างแรกแก่ชีวิต ผู้เป็นจุดเริ่มต้นสิ่งดี ๆ ทั้งหมดในชีวิตสมณะของท่าน เมื่อถึงเวลาก่อนนอน ท่านจะตรวจดูด้วยญาณทัสนะว่า พระอัสสชิผู้เป็นอาจารย์ของท่านพักอยู่ในทิศใด แล้วท่านก็นอนหันศีรษะไปยังทิศนั้นเป็นการยกย่องบูชาอาจารย์ไว้เหนือศีรษะของท่าน ดังมีหลักฐานที่ท่านกล่าวไว้ใน สารีปุตตเถราปทาน7 ว่า

 “วันนี้เราเป็นธรรมเสนาบดีถึงที่สุดในที่ทุกแห่ง  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่ ท่านพระสาวกนามว่า อัสสชิ ผู้เป็นอาจารย์ของเราอยู่ในทิศใด เราย่อมทำท่านไว้เหนือศีรษะในทิศนั้น”

Cr. หลวงพ่อทัตตะชีโว วัดพระธรรมกาย

ขอบคณที่มาhttp://www.kalyanamitra.org/th/uniboon_detail.php?page=4154