อริยสัจ ๔ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค

     เริ่มจาก ทุกข์ ก็คือความทุกข์ ได้แก่ ความเกิด ความแก่ ความตาย ซึ่งทุกคนต้องเจอแน่นอนไม่มีใครไม่เกิด เมื่อเกิดมาแล้วทุกคนก็ต้องแก่และต้องตายในที่สุดและยังมีทุกข์จรอีก เช่น ความเจ็บไข้ได้ป่วยการพลัดพรากจากสิ่งที่รักความไม่สบายกายไม่สบายใจต่าง ๆ สารพัดอย่าง

ขอบคุณภาพจากdmc.tv

     ความทุกข์มีสาเหตุมาจากอะไร?

     พระองค์ทรงพบว่า สมุทัยคือ เหตุแห่งทุกข์ ได้แก่ ตัณหา ความทะยานอยาก เพราะมีความทะยานอยากจึงเกิดทุกข์ถ้าไม่ทะยานอยากก็ไม่ทุกข์ ตัณหาความทะยานอยากแบ่งเป็น ๓ อย่าง คือ “กามตัณหา”ความอยากได้ “ภวตัณหา” ความอยากเป็น และ “วิภวตัณหา”ความอยากที่จะไม่เป็นนั่นเป็นนี่พระองค์ทรงดูต่อไปว่ามีทางพ้นทุกข์หรือไม่ก็ทรงเจอว่ามีสภาวะที่เรียกว่า นิโรธ คือความดับหรือความหยุดนี้แหละเป็นทางพ้นทุกข์

     แล้วทำอย่างไรจะไปสู่ทางพ้นทุกข์ได้ ก็ต้องอาศัยมรรค คือ มรรคมีองค์ ๘ ได้แก่ สัมมาทิฐิ เห็นชอบ สัมมาสังกัปปะ ดำริชอบ สัมมาวาจาเจรจาชอบ สัมมากัมมันตะ การงานชอบ สัมมาอาชีวะเลี้ยงชีพชอบ สัมมาวายามะความเพียรชอบ สัมมาสติ มีสติชอบ และสัมมาสมาธิ(Meditation) มีสมาธิชอบ

     มรรคมีองค์ ๘ คือ เส้นทางสายกลางที่หลีกเลี่ยงจากทางสุดโต่ง๒ สาย คือ การหมกมุ่นในกามคุณ (กามสุขัลลิกานุโยค) อันนี้หย่อนเกินไปส่วนการทรมานตัวเอง (อัตตกิลมถานุโยค) ก็ตึงเกินไปต้องเดินตามเส้นทางสายกลาง(มัชฌิมาปฏิปทา) โดยอาศัยอริยมรรคมีองค์ ๘ ถึงจะเป็นหนทางสู่การพ้นทุกข์ได้จริง

     เนื่องจากอริยสัจ๔ เป็นธรรมที่เป็นแกนกลาง เราจึงยกสิ่งนี้ขึ้นมากล่าว แต่ในความเป็นจริงเมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ธรรมแล้ว พระองค์ทรงรู้แจ้งโลกไม่เฉพาะอริยสัจ ๔แต่ทั้งขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ ธาตุ ๑๘ อินทรีย์ ๒๒ ปฏิจจสมุปบาท ทรงรู้หมดอีกทั้งสรรพความรู้ทั้งหลาย ทั้งในโลกนี้ โลกหน้า อดีต ปัจจุบัน อนาคต นรก สวรรค์ นิพพาน ทรงรู้หมดทรงมีพระสัพพัญญุตญาณ คือ ญาณทัสนะที่หยั่งรู้ความจริงของโลกและชีวิตทั้งมวล คือรู้ทุกสรรพสิ่งในโลก

     ธรรมะในพระไตรปิฎกที่พระองค์ทรงสอน๘๔,๐๐๐พระธรรมขันธ์ ไม่ใช่คิดไปสอนไป ความรู้ทุกอย่างที่ทรงสอนตลอด ๔๕ พรรษาเกิดขึ้นพรึ่บเดียวตั้งแต่ตอนตรัสรู้ธรรมแล้วนี้คือความแตกต่างระหว่างการรู้โดยใช้ความคิดกับการเห็นแจ้งด้วยญาณทัสนะจากสมาธิ

ขอบคุณภาพจากno1thai.blogspot.com

     คนทั่วไปรู้โดยใช้ความคิด นักวิทยาศาสตร์อยากจะรู้อะไรก็ตั้งสมมุติฐานแล้วตั้งกระบวนการวิจัย ศึกษาค้นคว้าหาข้อมูล สุดท้ายก็สรุปเป็นคำตอบบางทีนึกว่าถูกแล้ว แต่อีก ๕๐ ปี บอกว่าผิดยกเลิกทฤษฎีเก่า ตั้งทฤษฎีใหม่ขึ้นมาแต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเห็นแจ้งด้วยญาณทัสนะจากสมาธิ ไม่ได้เกิดจากความคิดเป็นความรู้ระดับที่เรียกว่า ภาวนามยปัญญา คือ ความเห็นแจ้งแทงตลอดด้วยญาณทัสนะ ความรู้อย่างนี้ถูกตลอด ไม่มีผิดและเป็นอกาลิโก ไม่ขึ้นกับกาลเวลาจะกี่ล้านปีก็ถูกตลอดแล้วก็รู้หมดในเวลาแค่พรึ่บเดียว

      พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงเป็นผู้ที่มีคำตอบมากกว่าปัญหา ชีวิตพระองค์ไม่มีปัญหา เพราะทุกปัญหามีคำตอบหมดแล้วเวลามีใครไปกราบทูลถามปัญหา พระองค์ทรงตอบได้ทันที เช่น มีผู้ถามว่าอะไรเป็นมงคลแห่งชีวิต? พอถามจบก็ทรงตอบครบ ๓๘ ข้อรวดเดียวจบ ถ้าหากใช้ความคิด ถามปุ๊บตอบปั๊บไม่ได้แน่ แต่พระองค์ทรงตอบทันทีและทรงจัดเป็นหมวดหมู่ เรียงลำดับขั้นตอนเรียบร้อยแล้วกี่ล้านปีก็ถูกอย่างนั้นตลอดกาล เพราะทั้งหมดเกิดจากการเห็นแจ้งด้วยญาณทัสนะคำตอบมีรออยู่แล้ว ใครถามก็ตอบได้เลย เพราะฉะนั้นสิ่งที่พระองค์ตรัสรู้ในวันวิสาขบูชาใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ ก็คือความจริงของโลกและชีวิตทั้งมวลนั่นเอง

(ขอบคุณข้อมูลประกอบจากวิกิพีเดีย และ dmc.tv)