9 ข้อเรื่องน่ารู้เกี่ยวกับบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตร

        1) ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 33 (ฉบับมจร.) พุทธวังสะ จริยาปิฎก ซึ่งเป็นเนื้อหาส่วนที่พระพุทธเจ้าได้ตรัสเล่าถึงประวัติพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆตั้งแต่พระโกณฑัญญพุทธเจ้า มาจนถึงพระองค์เองเป็นลำดับสุดท้ายรวม 24 พระองค์ ซึ่งเนื้อหาตอนที่แต่ละพระองค์ได้แสดงปฐมเทศนา จะใช้คำว่า "ทรงยังพระธรรมจักรให้เป็นไป" บ้าง "แสดงอริยสัจ" บ้าง จึงเป็นไปได้ว่า  บทธัมมจักกัปปวัตตนสูตรเป็นปฐมเทศนาของพระพุทธเจ้าพระองค์อื่นก่อนหน้าพระพุทธเจ้าของเราทั้งหลายเช่นกัน ถึงแม้ว่าพระพุทธเจ้าแต่ละพระองค์จะทรงตรัสแสดงธรรมและวินัยไม่เท่ากันก็ตาม  

        2) บทธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นบทที่มีในพุทธทุกนิกาย แม้ปัจจุบันพุทธจะมีหลายนิกาย แต่ก็มีบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตรนี้เป็นคำสอนเดียวกันในพระพุทธศาสนา

        3) นอกจากพระอัญญาโกณทัญญะจะบรรลุธรรมเมื่อฟังบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตรจบแล้ว ยังมีเทวดาและพรหมอีก 18โกฏิที่ได้ฟังแล้วบรรลุธรรมในวันนั้นด้วยเช่นกัน (มจร. 33/26/718)

        4) พระพุทธเจ้าตรัสบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตรเพียงครั้งเดียวเท่านั้น และไม่ปรากฏว่าพระองค์ได้แสดงบทธัมมจักกัปปวัตตนสุตร นี้ที่ไหนอีก

       5) มรรค 8 ประการเป็นหนึ่งในโพธิยปักขิยธรรม (ธรรมที่เป็นไปในฝ่ายแห่งการตรัสรู้ธรรม) 37 ปะการ (สติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 อิทธิบาท 4 อินทรีย์ 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 มรรค 8)

ขอบคุณภาพจาก musicjinni

        6) พระพุทธเจ้าแสดงปฐมเทศนา เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้แผ่นดินไหว 8 ประการ (อ้างอิงจากมหาปรินิพพานสูตร)

        7) ผลจากการประกาศปฐมเทศนา พระโกญฑัญญะก็บรรลุธรรมเป็นพระโสดาบัน เป็นปฐมสาวกองค์แรกของพระพุทธเจ้า ทำให้พระรัตนตรัยครบองค์สาม เป็นก้าวแรกแห่งการแสดงธรรมโปรดเวเนยยสัตว์ที่สำเร็จอย่างงดงามของพระพุทธเจ้า

        8) เมื่อปฏิบัติอริยมรรคทั้ง 8 ประการอย่างสมบูรณ์ดีแล้ว จะทำให้เกิดมรรคอีกสองคือ สัมมาญาณะ (ความรู้อย่างถูกต้อง) และสัมมาวิมุตติ (ความหลุดพ้นอย่างถูกต้องตามมา)

        9) ตัณหานั้นอาจมีได้ในระหว่างการเจริญภาวนา เรียกกันว่า นิโรธตัณหา คือความอยากในนิโรธ ได้แก่ความอยากที่จะเข้าถึงธรรม ซึ่งจะทำให้ใจไม่เป็นสัมมาสมาธิ จึงไม่อาจจะเข้าถึงธรรมได้ และบางครั้งเมื่อได้เห็นนิมิตในขณะเจริญภาวนา อาจทำให้เกิดการยึดติดในนิมิตที่เห็น เรียกกันว่า "วิปัสสนูปกิเลส" (อุปกิเลสในขณะเจริญวิปัสสนา) หลงคิดว่าได้บรรลุธรรมแล้วทั้งที่ไม่ใช่ ฉะนั้นขณะที่เจริญภาวนา จึงต้องทำใจให้สงบการกิเลส วางเฉยต่อนิมิตที่เกิดขึ้น เพื่อให้ใจเป็นสัมมาสมาธิ จงจำไว้เสมอว่า "นิโรธคือความดับตัณหา ถ้ายังมีตัณหา ก็ไม่อาจไปถึงนิโรธได้"

แหล่งภาพจาก โครงการสวดธรรมจักร 108 จบ ครอบครัวเป็นสุข สังคมร่มเย็น - blogger

10) สำหรับคนทั่วไปที่ไม่ใช่นักบวช พระพุทธเจ้ามักจะตรัสสอนด้วยอนุปุพพิกถา ได้แก่ทาน ศีล สวรรค์ โทษของกาม และอานิสงส์การออกจากกาม ก็เพื่อที่จะค่อย ๆ ดับตัณหาอันเป็นเหตุแห่งทุกข์ ปล่อยวางอุปาทานในสิ่งต่าง ๆ ลงตามลำดับดังนี้ 

         • ทาน ทำให้ตัดความตระหนี่ในของๆตน กล้าที่จะสละของๆตนให้ผู้อื่น ทำให้ไม่เป็นคนเห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ และมีอานิสงส์ทำให้ชาติต่อไป มีสมบัติเพียบพร้อมด้วยบุญที่ทำ ลดความยึดติดในของๆตน เป็นก้าวแรกของการลดความยึดติดอื่นๆต่อไป

        • ศีล ทำให้ตัดขาดจากการทำชั่วทางกาย และวาจา เป็นการเปลี่ยนพฤติกรรมของตัวเอง ละเว้นจาการทำบาปหลายประการ ทำให้ไม่ปล่อยให้ตัณหามามีอิทธพลต่อใจให้ทำเรื่องไม่ดี รู้จักหักห้ามใจ ทำให้ปล่อยวางจากการทำบาป ทำให้ไม่ต้องประสบทุกข์ในอบาย

        • สวรรค์ ทำให้ใจหันจากบาป มาใส่ใจในบุญ ในความดี ทำให้เกิดสัมมาทิฐิในเรื่องบาปบุญคุณโทษ โลกนี้โลกหน้า ทำให้มุ่งหน้าละชั่ว ทำความดี ตัดขาดจากตัณหาที่จะนำให้ไปทำบาป

        • โทษของกาม ทำให้ยกระดับใจมากยิ่งกว่าขั้นที่ผ่านมา ทำให้ใจปล่อยวางกามตัณหา ซึ่งทำได้ยากมากสำหรับปุถุชนทั่วไป

        • อานิสงส์แห่งการออกจากกาม ช่วยในการปล่อยวางกามตัณหาลง ทำให้ใจน้อมไปในการประพฤติพรหมจรรย์ ปฏิบัติตนให้พ้นจากกองทุกข์

พระพุทธเจ้าได้ทรงเริ่มสอนให้คนธรรมดาหัดปล่อยวาง ละตัณหาลงตามลำดับด้วยประการฉะนี้

บทส่งท้าย

        บทความนี้ได้ทำการรวบรวมอธิบายคำแปลและความหมายของบทธัมมจักกัปวัตตนสูตรนี้ โดยได้ดึงเอาพระสูตรบทอื่นๆในพระไตรปิฎก พระธรรมเทศนาของพระมงคลเทพมุนี (สด จันทสโร) และของพระเทพญาณมหามุนี (ไชยบูลย์ ธัมมชโย) รวมถึงบทความธรรมะอื่นๆ เข้ามาประกอบเพื่ออธิบายขยายความเนื้อหาในบทธัมมจักฯ ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยหวังว่าจะเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจศึกษาความหมายของบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตรต่อไป

       ขอบุญกุศลที่ผู้เขียนตั้งใจเขียนบทความธรรมะนี้ จงส่งถึงพ่อแม่ ครูบาอาจารย์ ตลอดจนถึงหมู่ญาติผู้มีอุปการคุณ ขอให้พระพุทธศาสนาคงดำรงอยู่สืบไป ขอจักรแห่งธรรมของพระพุทธเจ้าจงเป็นไปสิ้นกาลนานเทอญ.

อ้างอิง

โกณฑัญญพุทธวงศ์ : http://84000.org/tipitaka/attha/m_siri.php?B=33&siri=194> 

มังคลพุทธวงศ์: http://84000.org/tipitaka/attha/m_siri.php?B=33&siri=195> 

โคตมพุทธวงศ์: http://84000.org/tipitaka//attha/m_siri.php?B=33&siri=217> 

 เรื่องปัญหาของพระอานนทเถระ: http://www.84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=24&p=4> 

เหตุที่ทำให้แผ่นดินไหว [มหาปรินิพพานสูตร] : http://www.dhammahome.com/webboard/topic/17584> 

Cr.ปธ.ก้าวต่อไป